IPUIN HERRIKOIAK ( IDAZLEAK, GAIAK ETA KONTUAK)

DEFINIZIOA:

Prosan idatzitako fikziozko narrazio lan laburra, alegiazko gertaerak kontatzen dituena eta umeei zuzendua, lanez osatutako generoa. Edozein kontakizun edo narrazio laburren funtsa aurki dezakegu,ipuin herrikoia edo literatur ipuina, fantastikoa edo eerealista izan daitekeelarik. Erromantze, balada, edo legendetatik, beste kontakizun labur batzuetatik ipuin herrikoia zerbaitek bereizten badu, herriaren oroimenean bizirik irautea da, bere usadioei eta ohiturei atxikiz, belaunaldiz balaunaldi mantendu eta ezaugarri, berezitasun eta bestelako zehaztasunak gehituz gorde izan baitu.Herri ipuina guztien artean herrikoiena eta unibertsaltasun handiena duena,zaharrena eta modernoena,literatur generoen artean iraunkorrena.

HIRU BEREZITASUN NAGUSIAK: ENTZUTEA,UNIBERTSALTASUNA ETA IRAUNKORTASUNA

Taldeak, herriak, berea egin duena da eta herri ipuina edo ipuin herrikoia. Noizbait oroimenean ere galduta dagoen norbaitek sortu zuen ipuinak besteko garrantzia eta herri kutsua izan dezake izen konkretuak dituen beste norbaitek asmatutakoak: Mari Errauskin ipuin herrikoia edo Andersan-ek idatzitako Sirenatxoa herrikoiak dira.
Ipuin herrikoiak ahoz aho pasatzen da. Bere sormen ezezagun eta aintzinakotik, ipuin herrikoiak batetik bestera igaro eta pasatu izan dira, aintzinako ekialdeko bildumetan, ertarokoetan edo erromanikoetan aurkitu dute pausalekua ( Calila eta Dimna, Mila eta bat gauak, Decameron delakoa, edo modernoagoak diren Perraul-en Aintzinako Ipuinak; Grimm anaiek bildutako Umeentzako eta etxerako ipuinak...).
Ezaugarri hauek beren tradizioa mantentzeko joerak azaltzen ditu, transmititu eta hizkuntza, egoera eta garai desberdinetara egokitzeko duten ahalmenak.
Badirudi herrikoi izate horrek batetik bestera mugitu eta nagusirik gabe geratzeko baimena ematen diela ipuinoi, beti ere tokiko usadioei eta ohiturei atxikituz

,

Ipuinekin ikasiz

Ipuinei buruz hitz egingo dizuet.Adin esberdinetako egokiak diren ipuinei buruz.

0-2 urte bitartekoentzat:
Plastikozkoak, zentzumenak lantzen dituztenak... Ikusmena eta ukimena trebatzeko gehienbat, liburuan ukitu eta soinuak egiten dutenak. Liburuak dira baina jostailuak dirudite.

2-4 urte bitartekoentzat:
Umeak, liburua eta jostailua bereiziko du eta oinarrizko kontzeptu batzuk bereiziko ditu: aurrean, atzean, beroa, hotza...
Liburu gomendigarrienak, oinarrizko kontzeptuak agertzen direnak.

4-7 urte bitartekoentzat:
Bere norbanako identitatea garatzen hasten da, garai honetan, funtzeskoa da irudimena. Sinkretismoaren eraginez errealitatea eta fantasia ez dute bereizten. Logika ere lantzen hasten dira eta ipuinak logikadunak izan behar dira eta aldiberean amaiera zoriontsua. Adibidez: Edurne- Zuri, Zazpi ipotxak...

Ipuinekin ikasiz